Τεχνικά μιλώντας τα όνειρα είναι παραισθήσεις που συμβαίνουν σε ορισμένα στάδια του ύπνου. Είναι πιο δυνατοί κατά τη διάρκεια του ύπνου REM ή στο στάδιο της γρήγορης κίνησης των ματιών, όταν μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να ανακαλέσετε το όνειρό σας. Πολλά είναι γνωστά για τον ρόλο του ύπνου στη ρύθμιση του μεταβολισμού, της αρτηριακής πίεσης, της λειτουργίας του εγκεφάλου και άλλων πτυχών της υγείας. Το πιο δύσκολο κομμάτι όμως για τους ερευνητές είναι να εξηγήσουν τον ρόλο των ονείρων.
Αν και δεν υπάρχει οριστική απόδειξη, τα όνειρα είναι συνήθως αυτοβιογραφικές σκέψεις που βασίζονται στις πρόσφατες δραστηριότητές σας, συζητήσεις ή άλλα θέματα στη ζωή σας. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές δημοφιλείς θεωρίες για τον ρόλο των ονείρων…
Ο ρόλος των ονείρων
Οι ερευνητές εξακολουθούν να μην συμφωνούν απόλυτα για τον σκοπό των ονείρων. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις και θεωρίες.
Όνειρα ως «θεραπευτές»
Τα όνειρά σας μπορεί να είναι τρόποι αντιμετώπισης συναισθηματικών δραμάτων στη ζωή σας. Και επειδή ο εγκέφαλός σας λειτουργεί σε πολύ πιο συναισθηματικό επίπεδο από ό,τι όταν είστε ξύπνιοι, ο εγκέφαλός σας μπορεί να κάνει συνδέσεις σχετικά με τα συναισθήματά σας που ο συνειδητός εαυτός σας δεν θα έκανε.
Τα όνειρα ως ένστικτο επιβίωσης
Μία από τις περιοχές του εγκεφάλου που είναι πιο ενεργές κατά τη διάρκεια του ονείρου είναι η αμυγδαλή. Η αμυγδαλή είναι το μέρος του εγκεφάλου που σχετίζεται με το ένστικτο της επιβίωσης και την απόκριση πάλης ή φυγής.
Τα όνειρα ως… πηγή έμπνευσης!
Μια θεωρία για το γιατί ονειρευόμαστε είναι ότι βοηθά στη διευκόλυνση των δημιουργικών μας τάσεων. Καλλιτέχνες όλων των ειδών πιστεύουν ότι ονειρεύονται να εμπνεύσουν μερικά από τα πιο δημιουργικά έργα τους. Μπορεί να έχετε ξυπνήσει κάποιες στιγμές στη ζωή σας με μια υπέροχη ιδέα για μια ταινία ή ένα τραγούδι, επίσης.
Τα όνειρα ως βοηθοί μνήμης
Μια ευρέως διαδεδομένη θεωρία σχετικά με τον σκοπό των ονείρων είναι ότι σας βοηθούν να αποθηκεύσετε σημαντικές αναμνήσεις και πράγματα που έχετε μάθει, να απαλλαγείτε από ασήμαντες αναμνήσεις και να ταξινομήσετε περίπλοκες σκέψεις και συναισθήματα.
Ο τρόπος με τον οποίο τα όνειρα επηρεάζουν την αποθήκευση και την ανάκληση της μνήμης δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο. Αλλά τα όνειρα μπορεί να βοηθήσουν τον εγκέφαλο να αποθηκεύει πιο αποτελεσματικά σημαντικές πληροφορίες, ενώ αποκλείει ερεθίσματα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη μνήμη και τη μάθηση.
Γιατί έχουμε εφιάλτες;
Τα όνειρα που σας βοηθούν να αντιμετωπίσετε παραγωγικά τα συναισθήματα, τις αναμνήσεις και άλλες πληροφορίες μπορεί να φαίνονται πολύ χρήσιμα. Ο περιστασιακός εφιάλτης θεωρείται ένα όνειρο που είναι απλώς πιο τρομακτικό ή ενοχλητικό. Οι εφιάλτες τείνουν να προκαλούνται από στρες, άγχος ή μερικές φορές ως αντίδραση σε ορισμένα φάρμακα.
Επίσης, πολλοί άνθρωποι βιώνουν περιστασιακούς εφιάλτες κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ωστόσο, η Αμερικανική Ένωση Ύπνου εκτιμά ότι μόνο το 5% περίπου του πληθυσμού βιώνει επίμονους εφιάλτες ως διαταραχή ύπνου.
Τι επηρεάζει τα όνειρα;
Ορισμένοι παράγοντες που μας επηρεάζουν όταν είμαστε ξύπνιοι μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα όνειρά μας.
- Συνθήκες υγείας
Μία από τις μεγαλύτερες επιρροές στα όνειρα είναι το πόσο πολύ ή πόσο λίγο κοιμάστε. Η στέρηση ύπνου για μια ή δύο νύχτες (ή περισσότερες) μπορεί να κάνει μέρη του εγκεφάλου σας πολύ πιο ενεργά όταν τελικά μπείτε στον ύπνο REM. Είναι πιθανό να έχετε πιο ζωντανά όνειρα αν είχατε κάποιες ανήσυχες νύχτες. Είναι επίσης πιο πιθανό να θυμηθείτε αυτά τα όνειρα.
Η εγκυμοσύνη είναι επίσης καταλύτης για ζωντανά όνειρα. Η αυξημένη παραγωγή ορμονών επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας επεξεργάζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Αυτό συχνά οδηγεί σε κάποια έντονα όνειρα.
- Διατροφή
Δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητες ενδείξεις ότι ορισμένες διατροφικές επιλογές οδηγούν σε καλύτερα όνειρα ή… εφιάλτες! Αλλά είναι σαφές ότι ορισμένες τροφές μπορεί να δημιουργήσουν τη βάση για να θυμάστε καλύτερα τα όνειρά σας.
Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, για παράδειγμα, μπορούν να σας δώσουν γρήγορη ενέργεια. Αλλά μετά από λίγο, μπορεί να σας αφήσουν να νιώθετε πεσμένος. Οτιδήποτε επηρεάζει τη διάθεσή σας σε εγρήγορση είναι πιθανό να επηρεάσει και την ασυνείδητη διάθεσή σας. Έτσι, αν μια πτώση ζάχαρης σας κάνει να σκουπίζετε κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτά τα συναισθήματα θα μπορούσαν να μεταφερθούν στον ύπνο σας.
- Καθημερινές δραστηριότητες
Ακριβώς όπως ο ελάχιστος ή διακοπτόμενος ύπνος οδηγεί συχνά σε πιο ζωντανά όνειρα, ένας καλός βραδινός ύπνος θα μειώσει τα έντονα όνειρα που θα θυμάστε.
Μια μικρή μελέτη διαπίστωσε ότι ένας καλός τρόπος για να κοιμάστε πιο ήσυχα είναι η άσκηση το πρωί. Ένα καλό τρέξιμο ή άλλη προπόνηση cardio πριν από το μεσημέρι σας βοηθά να ρυθμίσετε το ρολόι σας έτσι ώστε να είστε πιο διατεθειμένοι να αποκοιμηθείτε πιο γρήγορα και να περάσετε περισσότερο χρόνο σε βαθύ ύπνο από ό,τι αν δεν ασκούσατε ή αν ασκείστε αργά το βράδυ.
Οι δρομείς και άλλοι σοβαροί λάτρεις της φυσικής κατάστασης τείνουν να περνούν λιγότερο χρόνο στον ονειρεμένο ύπνο REM, που είναι ένα από τα ελαφρύτερα στάδια του ύπνου.
Το επιστημονικό υλικό του άρθρου έχει επιμεληθεί η Debra Sullivan, Ph.D., MSN, R.N., CNE, COI. Έχει εξειδικευτεί σε καρδιολογία, ψωρίαση/δερματολογία, παιδιατρική και εναλλακτική ιατρική.