Το σύνδρομο υπνικής άπνοιας, ή Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο (ΣΑΑΥ), είναι μια σοβαρή διαταραχή, κατά την οποία η αναπνοή σταματά επανειλημμένα και για λίγα δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας το συναντάμε σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα, συχνότερα όμως αφορά τους άνδρες μετά την ηλικία των 40 ετών. Υπολογίζεται πως η γενική επίπτωσή του στον πληθυσμό είναι περίπου 4-6%.
Η υπνική άπνοια περιγράφηκε και ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά ως κλινικό σύνδρομο το 1976 από τον Cristian Guilleminault, υπεύθυνο της ιατρικής ύπνου του Πανεπιστημίου Stanford. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ως σύνδρομο ορίζεται το σύνολο των κλινικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με την ίδια κλινική εικόνα.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Η αποφρακτική άπνοια συμβαίνει κυρίως κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου, όπου διακόπτεται η αναπνοή (άπνοια) μεταξύ επεισοδίων με έντονο ροχαλητό. Η διάρκεια αυτών των επεισοδίων είναι 10-15 δευτερόλεπτα ή και περισσότερο.
Στην ουσία πρόκειται για επεισόδια ασφυξίας, τα οποία επαναλαμβάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του ύπνου και στα οποία σημειώνονται σημαντικές παθολογικές διαταραχές που αφορούν, μεταξύ άλλων, την οξυγόνωση του αίματος και τον καρδιακό ρυθμό. Οι άπνοιες στον ύπνο συνδέονται με αυξημένη επίπτωση καρδιαγγεικών επιπλοκών (αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο, έμφραγμα του μυοκαρδίου) και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ πιστεύεται ότι συμμετέχουν στη δημιουργία πνευμονικής υπέρτασης.
Η άπνοια οφείλεται στο κλείσιμο του ανώτερου αεραγωγού στο επίπεδο του φάρυγγα και συμβαίνει κατά τη διάρκεια που κοιμόμαστε, όταν υπάρχει γενική μυϊκή χαλάρωση προκαλώντας στένωση του αεραγωγού, με αποτέλεσμα την αντίσταση στη ροή του αέρα. Η στένωση αυτή μπορεί να είναι πλήρης ή μερική, οπότε μιλάμε για άπνοια ή υπόπνοια αντιστοίχως.
Τα επεισόδια άπνοιας καταστρέφουν τη φυσιολογική δομή του ύπνου, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι που πάσχουν από το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας να παρουσιάζουν ημερήσια κόπωση, υπνηλία ή ακόμα και κατάθλιψη, ανάλογα με τη βαρύτητα του συνδρόμου.
Η βαρύτητα του συνδρόμου εξαρτάται από τον αριθμό των επεισοδίων άπνοιας –υπόπνοιας που συμβαίνουν ανά ώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου:
– Μέχρι 5 επεισόδια ανά ώρα μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν υπάρχει σύνδρομο άπνοιας, εφόσον δεν υπάρχουν και κλινικά συμπτώματα.
– Από 5 μέχρι 14 επεισόδια ανά ώρα, το σύνδρομο θεωρείται ηπίου βαθμού.
– Από 15 μέχρι 29 επεισόδια ανά ώρα, μετρίου βαθμού.
– Από 30 ή περισσότερα επεισόδια ανά ώρα, σοβαρού βαθμού.
Υπάρχουν διάφορα αίτια και προδιαθεσικοί παράγοντες που προκαλούν αυτή την κατάσταση, όπως:
- Η αύξηση του σωματικού βάρους
- Οικογενής προδιάθεση
- Το αλκοόλ
- Το κάπνισμα
- Υπερτροφία αμυγδαλών
- Κρανιο-προσωπικές δυσμορφίες (μικρογναθία, μακρογλωσσία κτλ.)
- Ενδοκρινικές και μεταβολικές διαταραχές
- Διαταραχές του κινητικού νευρώνα
Οι εκδηλώσεις (κλινική εικόνα) του συνδρόμου της άπνοιας είναι:
- Έντονο ροχαλητό και ανήσυχος ύπνος
- Μικροαφυπνίσεις ή αφύπνιση με αίσθημα πνιγμού
- Πρωινοί πονοκέφαλοι
- Ημερήσια κόπωση και υπνηλία
- Διαταραχή της μνήμης και της ικανότητας συγκέντρωσης της προσοχής
- Ευερεθιστότητα και νευρικότητα
Οι συνέπειες είναι πολλές και σοβαρές:
- Κίνδυνος αιφνίδιου θανάτου κατά τον ύπνο
- Αρτηριακή υπέρταση
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Διαταραχές του καρδιαγγειακού συστήματος
- Ψυχολογικές και ενδοκρινολογικές διαταραχές
- Τροχαία ή εργατικά ατυχήματα
Μια από τι κοινές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της υπνικής άπνοιας είναι η καταγραφική μελέτη ύπνου, η οποία γίνεται σε κατάλληλα εξοπλισμένο θάλαμο (εργαστήριο ύπνου) υπό την επίβλεψη ειδικά εκπαιδευμένου τεχνολόγου και γίνονται μετρήσεις και παρατηρήσεις διαφόρων παραμέτρων όπως : οξυμετρία, κινήσεις οφθαλμών, θωρακικού τοιχώματος, κοιλιάς, ποδιών, καταγραφή ροής του αέρα στη μύτη και στο στόμα.
Αναλόγως του αποτελέσματος όλων αυτών των μετρήσεων διαπιστώνεται αν ο εξεταζόμενος πάσχει ή όχι από ΣΑΑΥ και τι βαρύτητας είναι αυτό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το σύνδρομο της αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου πρέπει να θεραπεύεται (και θεραπεύεται) πάντα. Η θεραπεία έγκειται στην αλλαγή του τρόπου ζωής (διακοπή κανπνίσματος και αλκοόλ), απώλεια σωματικού βάρους, ωστόσο μπορεί, ενίοτε, να γίνει και χειρουργικά. Σε λίγες περιπτώσεις (μικρογναθία, μακρογλωσσία) μπορεί να βοηθήσουν ενδοστοματικές συσκευές (ενδοστοματικοί νάρθηκες ή μασελάκια), οι οποίες προωθούν την κάτω γνάθο και τη γλώσσα σε πιο πρόσθια θέση κατά τη διάρκεια του ύπνου, έτσι ώστε ο αεραγωγός να παραμένει ανοικτός.
Σε κάθε περίπτωση, δε θα πρέπει να αγνοούμε τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας. Εάν υποψιάζεστε πως πάσχετε από το σύνδρομο της αποφρακτικής άπνοιας επισκεφτείτε άμεσα έναν έμπειρο πνευμονολόγο. Παράλληλα επιλέγοντας το σωστό μαξιλάρι μπορείτε να μειώσετε τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας, απολαμβάνοντας έναν ποιοτικό και ήρεμο ύπνο.
*Με πληροφορίες από το άρθρο του Νικόλαου Δ. Χαΐνη, Διευθυντή Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής στο Metropolitan Hospital